این بنا از زیباترین و باشکوهترین بناهای اوایل دوره اسلامی است. بنای آجری میل گنبد قابوس آرامگاه شمس المعالی قابوس بن وشمگیر زیاری است، که در بالای تپهای در میان پارک بزرگ شهر گنبد کاووس واقع شده است . ساختمان میل در اصل متشکل از سه قسمت شالوده، ساقه و گنبد مخروطی است که روی هم رفته 55 متر ارتفاع دارد. گنبد مخروطی بنا به ارتفاع 18 متر و بر روی ساقه بنا شده است. این گنبد بر خلاف بیش تر برجها و گنبدهای آرامگاهی یک پوش است و بدون هیچ واسطهای بر روی بدنه برج قرار گرفته و شیب تند و سطح صاف و صیقلی آن به ماندگاری گنبد کمک فراوان کرده است . درون بنای گنبد قابوس ساده و تنها با اندود گچ پوشش یافته که با گذشت زمان به سیاهی گراییده است.
بر بالای سر در ورودی بنا دو رشته مقرنس زیبای ساده کار شده که جزو اولین نمونه مقرنسهای هنر اسلامی ایران به شمار میرود. همچنان که از متن کتیبه بر میآید این بنا در سال 397 هـ.ق. توسط شمس المعالی قابوس بن وشمگیر آل زیار جهت آرامگاه شخصی بنا شده است . نامبرده که در آن روزگار فرمانروای گرگان بود، مردی دانشمند ـ هنرمند، سلح