ازدواج در ايران داراي رسوم و قواعدي است که برخي از آن‌ها منحصر به فرهنگ ايراني است. اين رسوم در طول تاريخ به دفعات تغيير کرده‌اند و در ميان اقوام، اديان و مذاهب، و حتي طبقات اجتماعي گوناگون به فراخور متفاوت هستند. اگرچه از نحوه ازدواج زنان ايراني پيش از مادها اطلاعات دقيقي در دست نيست، ولي مي‌توان تصور نمود که تشکيل خانواده‌ها بر اساس محوريت زنان و به شکل «مادرشاهي» بوده‌است. در دوره مادها از اختيارات زنان کاسته شد و چند همسري نيز رواج يافت. همچنين در اين دوره ازدواج با محارم به لحاظ حفظ منابع ثروت در خانواده، شايع بوده‌است. اگرچه همزمان، نخستين قانون حمايت از خانواده جهان نيز در همين دوره وضع شد. به موجب اين قانون، مردان بجز چند موارد استثنايي (مانند عقيم بودن وخيانت) حق طلاق دادن زن را نداشتند و زن درخانواده قائم مقام مرد محسوب مي‌شده‌است.